Κυριακή 8 Φεβρουαρίου 2009

Μουσική Ατζέντα, 8 Φεβρουαρίου

H 8η Φεβρουαρίου σημασιοδοτείται από πολλές γεννήσεις και θανάτους για τον κόσμο της μουσικής.

Το 1709 πεθαίνει στη Bologna ο Ιταλός βιολιστής, βιολονίστας, δάσκαλος μουσικής και μουσικοσυνθέτης Giuseppe Torelli. Γεννήθηκε στη Verona στις 22 Απριλίου του 1658 και πιθανότητα υπήρξε μαθητής του Giacomo Antonio Perti (διάσημου μαέστρου της Bologna κατά το 17ο αι.).

Eργάστηκε ως βιολιστής και βιολονίστας στη βασιλική του San Petronio στη Bologna, αλλά και στο Ansbach και στη Βιέννη.

H συνεισφορά του υπήρξε μεγάλη στην ενορχήστρωση κοντσέρτων, solo concerto για έγχορδα και basso continuo και κοντσέρτα για έγχορδα και τρομπέτα, όπου η εργογραφία του περιλαμβάνει κοντσέρτα για σόλο τρομπέτα και ορχήστρα, ντουέττα και κουαρτέτα τρομπέτας, σονάτες, συμφωνίες με τρομπέτες . Εκεί όμως που σημάδεψε τη μουσική μπαρόκ ήταν η θεμελίωση των concerti grossi[1] μαζί με τον Arcangelo Corelli.

Τα χειρόγραφά του φυλάσσονται στη Bologna στο αρχείο San Petronio.



Giuseppe Torelli, concerto grosso για 4 βιολιά και ορχήστρα σε Μι ελάσσονα, Opus 8

Τα μέρη: 1. Largo, 2. Allegro, 3. Largo, 4. Allegro

Παίζει η Musica Antiqua της Κολωνίας. Στα βιολιά: Anton Steck, Katharina Wolff, Manfred Kramer και Laura Johnson υπό τη διεύθυνση του Reinhard Goebel.


Στις 8 Φεβρουαρίου 1849 πεθαίνει ο Γάλλος βιολονίστας και διευθυντής ορχήστρας François Antoine Habeneck.

Γεννήθηκε στις 22 Ιανουαρίου 1781. Γιος μουσικού στρατιωτικής μπάντας διδάχθηκε βιολί από τον γερμανικής καταγωγής πατέρα του και σε ηλικία 10 ετών θα δώσει το πρώτο του κοντσέρτο σε κοινό.

Το 1801 θα πάρει μαθήματα βιολιού στο Conservatoire de Paris από τον Pierre Baillot, διάσημο δάσκαλο βιολιού και διευθυντή ορχήστρας στην Opéra de Paris. Θα κερδίσει το πρώτο βραβείο βιολιού το 1804 και θα γίνει μέλος της Opéra-Comique, την οποία όμως και θα αφήσει για την Όπερα του Παρισιού, όπου και το 1817 θα γίνει το πρώτο βιολί και το 1821 διευθυντής ορχήστρας. Από τους ιδρυτικούς διευθυντές ορχήστρας το 1828 της Orchestre de la Société des Concerts du Conservatoire με την οποία θα εισαγάγει στο γαλλικό κοινό έργα του Μπετόβεν.

Συνέθεσε δύο κοντσέρτα και μαθητές του υπήρξαν οι βιολονίστες Jean-Delphin Alard και Hubert Léonard, αλλά και ο συνθέτης Édouard-Victoire-Antoine Lalo.



Το 1933 γεννιέται η Ολλανδέζα σοπράνο του Lied Elisabeth Sara (Elly) Ameling.

Το ντεμπούτο της το έκανε στο Rotterdam το 1953 και συνεργάστηκε με μεγάλους μαέστρους όπως ο Sir Bernard Haitink, ο Rafael Kubelík,ο Carlo Maria Giulini, ο Benjamin Britten, Seiji Ozawa, Wolfgang Sawallisch, Kurt Masur, Sir Neville Marriner, Karl Münchinger, André Previn ή ο Edo de Waart, οι οποίοι και την καθιέρωσαν ως μία από τις μεγαλύτερες τραγουδίστριες Lied του καιρού μας.

Τραγουδίστρια κοντσέρτων έχει κάνει λιγοστές εμφανίσεις στην όπερα, κυρίως σε έργα Mozart και Haydn. Έγινε παγκόσμια γνωστή για την ερμηνεία της σε γαλλικά και γερμανικά Lieder, ορατόρια, ορχηστρικά σύνολα και μουσική δωματίου. Το ρεπερτόριό της ωστόσο εκτείνεται από τη μουσική Μπαρόκ μέχρι τη σύγχρονη εποχή και περιλαμβάνει Bach, Handel, Mozart, Beethoven, Bruckner, Mahler, Satie και Fauré.

Η φωνή της χαρακτηρίζεται από αξιοσημείωτο έλεγχο της τεσσιτούρας της, καθαρότητα τόνου, ζέστη και φρεσκάδα ήχου, που αιχμαλωτίζει το ακροατήριο.





Στο βίντεο η Elly Ameling ερμηνεύει Gabriel Fauré, "Après un rêve", Opus 7, No 1 με τον Dalton Baldwin στο πιάνο. Ηχογράφηση του 1980.



Στις 8 Φεβρουαρίου 1972 φτωχαίνει η ελληνική μουσική, αφού πεθαίνει ο μεγάλος συνθέτης του ρεμπέτικου Μάρκος Βαμβακάρης, που γεννήθηκε στην Άνω Χώρα της Σύρας στις 10 Μαΐου του 1905.



Ο Μάρκος, το παιδί των φτωχών καθολικών αγροτών οικογένειας πολύτεκνης που θα αφοριστεί από την Καθολική Εκκλησία λόγω του γάμου του με ορθόδοξη, θα σημασιοδοτήσει το ελληνικό ρεμπέτικο από το 1925 και εξής. Ο συνθέτης της Φραγκοσυριανής όταν θα έρθει 12 ετών στον Πειραιά θα δουλέψει μεροκάματο ως φορτοεκφορτωτής, λούστρος, εργάτης σε κλωστήρια και σε ορυχεία γαιάνθρακα, εκδορέας και εφημεριδοπώλης. Βιογραφία του Βαμβακάρη, δισκογραφία, φωτογραφικό υλικό και μουσική πύλη με links που σχετίζονται με το συνθέτη θα βρείτε στο site The Markos Vamvakaris Archive

Στο βίντεο που ακολουθεί ο ίδιος ο Βαμβακάρης μιλάει για τη ζωή του, το μπουζούκι και παίζει τη Φραγκοσυριανή.






Αλλά στις 8 Φεβρουαρίου του 1980 θα πεθάνει και το αγρίμι της Κρήτης, ο Νίκος Ξυλούρης.


Γεννήθηκε στα Ανώγεια Ρεθύμνου στις 7 Ιουλίου 1934 σε οικογένεια λυράρηδων. Θα συνεργαστεί στενά με το συνθέτη Γιάννη Μαρκόπουλο στα "Ριζίτικα" και στο "Χρονικό". Η φωνή του θα σημαδέψει και τον αντιδικτατορικό αγώνα και θα γίνει σύμβολο αντίστασης.

Ο Κώστας Γεωργουσόπουλος θα πει γι' αυτόν: "Ο Ξυλούρης ήταν ο χαρισματικός αγγελιοφόρος που έφερνε στην εποχή μας το μήνυμα της μουσικής ελληνικής συνέχειας. Τραγουδούσε και αγάλονταν η Σαπφώ, η Κασσιανή και η κυρά-Φροσύνη. Η φωνή του Ξυλούρη δεν ήταν ένα μουσικό εργαλείο απλώς. Ήταν ένα πολιτισμικό ήθος και ένα υψηλόφρον ύφος. Ήθος και ύφος συγκροτούσαν το ύψηλον της παρουσίας του Ξυλούρη. Ο Ξυλούρης μας έφυγε αλλά μας άφησε το ίχνος του πάνω στα πράγματα και στις ιδέες μας. Ιχνος γνησιότητας, σφραγίδα αυθεντικότητας και Λυδία λίθο αλήθειας."

Και ο Σταύρος Ξαρχάκος, μεταξύ άλλων: "Ο Νίκος Ξυλούρης ήταν γνήσιος, ωραίος, περήφανος κι αγνός. Ο Νίκος Ξυλούρης ήταν Έλληνας!".

Επίσημο site εδώ.

Στο ηχητικό απόσπασμα που ακολουθεί ο Νίκος Ξυλούρης τραγουδά το "Αγρίμια κι Αγριμάκια μου":




Αλλά η 8η Φεβρουαρίου σημαδεύεται κι από την απώλεια δύο μορφών της τζαζ: Του κιθαρίστα Denny Wright το 1992 και του Jimmy Smith το 2005.


Ο Denny Wright (αριστερά στη φωτογραφία) γεννήθηκε στο Λονδίνο στις 6 Μαΐου 1924 και ξεκίνησε να μαθαίνει κιθάρα με τον αδερφό του που ήταν επαγγελματίας κιθαρίστας, αν και το πρώτο του όργανο ήταν το πιάνο. Άρχισε επαγγελματική καριέρα πριν το 1939, ενώ ήταν ακόμη στο σχολείο κερδίζοντας αξιοπρεπές χαρτζηλίκι.

Συνεργάστηκε με μουσικούς όπως ο Stephane Grappelli, ο Lonnie Donegan, ο Digby Fairweather και ο μπλουζίστας Johnny Duncan, συμμετείχε σε Λατινοαμερικάνικες και Τζαμαϊκανές μπάντες, αλλά οι μουσικές του προτιμήσεις δεν περιορίστηκαν στη τζαζ, αφού ερμήνευσε και κλασικούς συνθέτες όπως ο Delius και Ravel, αλλά και συνθέτριες και στιχουργούς όπως η Kate Bush, που σημάδεψε το αγγλικό τραγούδι για πάνω από 30 χρόνια με το ιδιόρρυθμο εκλεκτικιστικό της στυλ.

Άφθαστος με τον άνετο αυτοσχεδιασμό του εγκανίασε ένα νέο στυλ παιξίματος της κιθάρας συνδυάζοντας τη τζαζ με τα μπλουζ και τη folk μουσική.


Ο πιανίστας Jimmy Smith ήταν αυτός που έκανε δημοφιλές το Hammond Β-3, ηλεκτρικό όργανο που εφηύρε ο Laurens Hammond το 1934. O ευφυής αυτοσχεδιασμός του στο ηλεκτρικό όργανο και η εξαιρετική τεχνική του έφεραν το όργανο στο προσκήνιο στη μουσική τζαζ και μπλουζ.

Στο παρακάτω βίντεο ο Jimmy Smith στο "Who's Afraid of Virginia Wolf" από μαγνητοσκόπηση του 1964.




Ηλεκτρικό όργανο ο Jimmy Smith, ο Quentin Warren ατην κιθάρα και ο Billy Hart στα ντραμς.

___________________________________________


[1] Μουσική φόρμα της Μπαρόκ Μουσικής, σε ιδιαίτερη άνθιση κατά τον ύστερο 17ο αι. όπου το μουσικό υλικό περνά από έναν μικρό αριθμό σολίστ στην ορχήστρα. Υπάρχουν δύο κύρια είδη concerti grossi: Το concerto da chiesa και το concerto da camera.
Στο πρώτο εναλλάσσονται αργά και γρήγορα μέρη, ενώ το δεύτερο έχει χαρακτήρα σουΐτας που εισάγεται με ένα πρελούδιο και ενσωματώνει λαϊκές και χορευτικές φόρμες. Με τον καιρό η διάκριση ανάμεσα στα δύο είδη των concerti grossi έπαψε να υφίσταται.

Δεν υπάρχουν σχόλια: